Het materiaal bepaalt het uiterlijk van een bouwwerk. De productiewijze wordt beschreven. Ook verschillende verschijningsvormen worden vermeld. De in dit stuk vermelde materialen zijn:
Een steen verkregen door het verhitten (bakken) van klei op temperaturen tussen 880 en 1100 C. Men onderscheidt metselstenen en straatstenen en dat in verschillende kwaliteiten, formaten en vormen. Een voorbeeld van een gebouw waarbij ruim gebruik is gemaakt van dit bouwmateriaal is de Koopmansbeurs in Amsterdam, gebouwd door de architect Berlage. Ook later onder de Amsterdamse School werd nog veelvuldig van baksteen gebruik gemaakt.
Een bouwmateriaal bestaande uit een kunstmatig aaneengekit of versteend mengsel van een bindmiddel en een of meer toeslagstoffen. Het bindmiddel kan zijn cement, kalk, asfalt, en dergelijke. Tegenwoordig wordt het meest gebruik gemaakt van beton dat versterkt is met een stalen wapening, het --zogenaamde gewapend beton en het voorgespannen beton. Mede onder invloed van grotere wiskundige kennis en dankzij de opkomst van het gewapend beton tegen het einde van de 19e eeuw, heeft het beton over de gehele wereld in de bouwkunde en de waterbouwkunde belangrijke toepassingen gevonden. Onder meer bij de bouw van de Bijlmermeer te Amsterdam is dit een veel gebruikt bouwmateriaal. De menging van beton gebeurt bij voorkeur in betonmolens waarin de samenstellende grondstoffen met water worden vermengd. Voor grootscheepse werken wordt meestal een betonpomp gebruikt.
Een materiaal waaruit de stam van naald- en loofbomen is opgebouwd en dat ontstaat door de werking van het aan de binnenzijde van de bast gelegen cambium. Binnen de stam bevindt zich een afgestorven en harde kern hout; daaromheen ligt het sapvoerende, zachte spinthout. Hetzelfde hout kan afhankelijk van de grond, het klimaat en de behandelingsmethode van de boscultuur verschillende karakteristieken vertonen. Hierdoor kunnen de eigenschappen van de verschillende houtsoorten verschillen en vandaar ook het grote aantal toepassingen. Dit bouwmateriaal was zeer populair bij de architecten die behoorden tot de Amsterdamse School.
Steen die in een zodanige toestand als gesteente in de natuur wordt aangetroffen dat alleen mechanische bewerking nodig is om het materiaal als bouw- en beeldhouwprodukt gereed te maken. Men onderscheidt diverse soorten natuursteen: Breuksteen, het materiaal zoals het in de groeve op de breuklijn splijt; Gehouwen steen, de ruwweg tot rechthoekige blokken of andere vormen bewerkte steen. Niet alle steensoorten hebben waarde als bouwmateriaal: hardheid, weervastheid, druksterkte en slijtvastheid zijn de eigenschappen die de waarde van de steen bepalen. Nederland is voor natuursteen op het buitenland aangewezen. De prijs wordt voornamelijk daardoor bepaald. Massieve muren van natuursteen, als dragend constructief bouwonderdeel, komen in Nederland zelden voor. Winning Er zijn twee vormen van winning: in blokken en platen. Bij de winning in blokken, bijvoorbeeld van marmer en graniet, worden hele blokken van meters lang en hoog uit de bergwanden gezaagd. Deze blokken worden na transport naar beneden in fabrieken tot platen en dan ook tot tegels verzaagd. De winning in plaatvorm vindt plaats bij natuursteen met een splijtbare gelaagdheid, zoals het geval is bij kwartsiet en leisteen. Gezien de gelaagdheid van het materiaal zijn de platen na splijting verschillend van dikte. Platen en tegels die in blokvorm zijn gewonnen, hebben een gezaagd oppervlak, dat nader bewerkt dient te worden. Tegels voor vloeren worden geschuurd, en bewerkt tot een gezoet, oftewel fijn geslepen oppervlak (dof tot zijdeglans) Dit geldt dus voor marmer- en Travertinsoorten. Kwartsiet en leisteen - in plaatvorm gewonnen - hebben een natuurlijk splijt(opper)vlak. Zij ondergaan normaal gesproken geen oppervlaktebewerking. De hollandse renaissance heeft een heel eigen karakter gekregen door de typische gemengde toepassing van baksteen en natuursteen. Ook in latere soberder stijlen als de Nieuwe Zakelijkheid bleef natuursteen nog een rol spelen.
Smeedbare legering van ijzer en koolstof waarvan het koolstofgehalte maximaal 1,8 procent bedraagt en waarvan de eigenschappen door mechanische en thermische behandelingen sterk gewijzigd kunnen worden. Dit bouwmateriaal is populair in het Functionalisme waarin ook veel beton gebruikt werd.
Terug naar het begin